Teo – hẹp tá tràng ở trẻ em

Đại cương

• Teo và hẹp tá tràng là sự gián đoạn lưu thông bẩm sinh hoàn toàn hoặc không hoàn toàn của tá tràng.
• Đây là loại tắc ruột cao điển hình ở trẻ sơ sinh và là một trong những bệnh tắc ruột bẩm sinh thường gặp.
• Tần suất mắc ở trẻ: 1/5.000- 2/5.000 trẻ sinh ra sống.
• Teo và hẹp tá tràng là nguyên nhân nội tại gây ra tắc tá tràng một bệnh lí cấp cứu ngoại nhi thường gặp ở trẻ sơ sinh.

Teo tá tràng được phân loại ra sao?

• Loại A thường gặp chiếm 90% tắc tá tràng do màng ngăn có hoặc không có lỗ thông (hình 1).
• Loại B: thể dây xơ nối 2 túi cùng với nhau.
• Loại C: thể gián đoạn mạc treo, 2 túi cùng hoàn toàn tách biệt nhau.

Chẩn đoán ra sao?

• Đa phần mẹ được phát hiện lúc mang thai vào tháng thứ 6-8 thai kỳ.
• Siêu âm tiền sản phát hiện mẹ đa ối (32-81%), trên siêu âm thấy hình ảnh dạ dày và đoạn đầu tá tràng giãn to ứ dịch.
• Trẻ có biểu hiện ói ra dịch mật sớm trong những giờ đầu sau sinh là triệu chứng sớm và thường gặp nhất.
• Vùng bụng trên ngay dạ dày trướng nhẹ do dạ dày và tá tràng giãn to.
• Thường có kèm theo các dị tật bẩm sinh khác.

Phương tiện xét nghiệm nào để hỗ trợ chẩn đoán?

• Siêu âm bụng: thấy hình ảnh dạ dày giãn to ứ dịch, đôi khi thấy đoạn đầu tá tràng giãn to gợi ý hình ảnh tắc ruột cao.
• X-Quang bụng đứng không sửa soạn: là xét nghiệm thường quy ở trẻ nghi ngờ có teo hẹp hoặc tắc tá tràng với hình ảnh bóng đôi (hình 2)

• Đôi khi cần chụp x-quang có cản quang để giúp phân biệt một số bệnh: ruột xoay bất toàn, bán tắc tá tràng.
• Các xét nghiệm tầm soát các dị tật đi kèm: Siêu âm tim, xuyên thóp
• Xét nhiệm tiền phẫu

Điều trị

• Điều trị tắc tá tràng là phẫu thuật cấp cứu khi tình trạng hồi sức nội khoa ổn định, mổ khẩn khi nghi ngờ trẻ có xoắn ruột.
• Chuẩn bị trước mổ:
• Đặt ống thông dạ dày.
• Điều trị rối loạn nước- điện giải (nếu có).
• Nuôi ăn tĩnh mạch hoàn toàn.

Phương pháp phẫu thuật?

• Tùy vào tình trạng bệnh của trẻ mà bác sỹ chọn phương pháp mổ hở hay mổ nội soi ổ bụng.

Săn sóc sau mổ

• Nuôi ăn tĩnh mạch.
• Kháng sinh
• Lưu thông dạ dày theo dõi dịch dạ dày.

Sau mổ có biến chứng và tiên lượng ra sao?

• Hẹp và rò miệng nối.
• Chậm hoạt động miệng nối.
• Trào ngược dạ dày thực quản- tá tràng.
• Viêm loét dạ dày- tá tráng.
• Tắc ruột do dính.
• Đa phần tỉ lệ sống còn > 90%.

Tài liệu tham khảo

• “Tắc tá tràng”. Ngoại nhi lâm sàng, Nhà xuất bản Y Học. tr.565-572.
• Applebaum H., Sydorak R. (2012), “Duodenal Atresia and Stenosis-Annular Pancreas”, Pediatric Surgery, 7^th edi, Sauders, pp. 1051-1058.
• Holcomb III G.W., Murphy J.P (2009), “Duodenal and intestinal atresia and stenosis”, Ashcraft’s Pediatric Surgery, 5^th edi, Sauders, pp. 203-210.